|
Τοιχογραφίες της Θήρας: Το μουσείο αντιγράφων Πέτρου Νομικού
Οι τρισδιάστατες τοιχογραφίες πραγματικού μεγέθους, οι οποίες αναπαρίστανται και εκτίθενται σε αυτό το μουσείο, είχαν χορηγό το «Ίδρυμα Θήρας, Πέτρος Μ. Νομικός» και παρήχθησαν στη Γαλλία από την εταιρία Transfer Relief SA. χρησιμοποιώντας την μέθοδο Kodak Pathé. Άλλες όμοιες με την Kodak Paté προμήθειες έχουν χρηματοδοτηθεί από το Μουσείο Getty της Καλιφόρνια και την Γαλλική Κυβέρνηση για τον Αιγυπτιακό Τάφο του Σεννεφέρ και το Σπήλαιο Lascaux, αντίστοιχα.
Η κατασκευή αυτών των εικόνων περιελάμβανε μία μακρά, πολύπλοκη και επίπονη διαδικασία, η οποία απαιτούσε την μεταφορά φωτογραφικών γαλακτωμάτων επί ενός συνθετικού υποστρώματος, το οποίο αντιγράφει επακριβώς εκείνο της αυθεντικής γύψινης τοιχογραφίας. Αυτό το υπόστρωμα δημιουργήθηκε από ένα τρισδιάστατο-φωτόγραμμα της αυθεντικής τοιχογραφίας, κατά πολύ σύμφωνο με τον τρόπο που η δορυφορική τέχνη δημιουργίας εικόνων χρησιμοποιείται για vα αποδώσει τρισδιάστατα τοπογραφικά με επεξεργασία σε υπολογιστή.
Μετά την ολοκλήρωση του υποστρώματος, το φωτογραφικό γαλάκτωμα στη συνέχεια σταθεροποιείται για να δημιουργήσει τις τοιχογραφίες, οι οποίες εκτίθενται στο μουσείο και αναπαρίστανται σε αυτό το άλμπουμ. Κάθε εικόνα, η οποία παρουσιάζεται στο μουσείο αποδίδεται σε μία κλίμακα 1/1 και έχει φωτογραφηθεί τρισδιάστατα χρησιμοποιώντας αρνητικά 20x25 εκ. προκειμένου να μειωθεί η περιφερειακή παραμόρφωση της εικόνας και να παραχθεί η μέγιστη δυνατή ανάλυση. Τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά ρεαλιστικά και ακριβή και η έκθεση στα Φηρά παραμένει το μόνο μέρος, όπου μπορεί κανείς να δει, να απολαύσει και να μελετήσει όλες τις τοιχογραφίες από το Ακρωτήρι της Θήρας. Η έκθεση συνοδεύεται από πολύ κατατοπιστικά σημειώματα που είναι περισσότερο κατατοπιστικά στα Αγγλικά παρά στη γλώσσα μας, γιατί τα ελληνικά κείμενα είναι, δυστυχώς, άσχημα μεταφρασμένα από τα Αγγλικά.
Για μία πιο εμπεριστατωμένη ανάλυση πάνω σε τεχνικά και καλλιτεχνικά θέματα σχετικά με την δημιουργία των αντιγράφων, παρακαλούμε συμβουλευθείτε "Η Έκθεση Τοιχογραφιών της Θήρας Πέτρου Νομικού: Λεπτομερής αναφορά για τους επισκέπτες που δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον".
Φωτογραφίες: Μιχάλης Τζιώτης
Επιλέξτε σελίδα του Άλμπουμ:
Μπορείτε να μεγεθύνετε τις φωτογραφίες κάνοντας κλικ.
Η Απεικόνιση Ζώων στις Θηραϊκές τοιχογραφίεςΣτο Ακρωτήρι, οι ζωικές απεικονίσεις στα ευρήματα είναι πολυάριθμες. Σχεδόν όλες οι μορφές τέχνης μπορούν να συνδεθούν με θέματα από το φυσικό κόσμο:
Αντιλόπες:
Οι αντιλόπες δεν είναι γηγενείς στις Κυκλάδες. Κανένα αρχαιολογικό στοιχείο δεν δείχνει ότι αυτό το είδος θα μπορούσε να έχει ζήσει φυσικά στο νησί. Είτε ανασυρμένες από τη μνήμη, είτε αντιγραμμένες από άλλες εικόνες, αγγειοπλαστική, σφραγίδες, κλπ... οι κοντινότερες ζωντανές άγριες αντιλόπες θα ήταν στην Αφρική είτε την Εγγύς Ανατολή. (Κτήριο Β, δωμάτιο Β1. «Αντιλόπες»)
Ελάφια και Λιοντάρια: Τα ελάφια όπως οι αντιλόπες, δεν είναι γηγενή στα Κυκλαδικά νησιά, εντούτοις διάφορα είδη ελαφιών βρίσκονται στην Ηπειρωτική Ελλάδα. Το ελάφι είναι επαναλαμβανόμενο θέμα στην τέχνη της Εποχής του Χαλκού στις γειτονικές κοινωνίες, εντούτοις στο Ακρωτήρι η χρήση τους είναι περιορισμένη. Τα λιοντάρια δεν είναι επίσης γηγενή σης Κυκλάδες. Τα μυθικά και αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι τα λιοντάρια μπορεί να ήταν γηγενή στις περιοχές της Ηπειρωτικής Ελλάδας, γι' αυτό και ο μύθος του Ηρακλή κσι του λιονταριού της Νεμέας. (Δυτική Οικία, δωμάτιο 5: «Μικρογραφική Ζωφόρος: Ποτάμι»)
Πίθηκοι:
Οι πίθηκοι εισήχθησαν πιθανώς από την Αφρική, συγκεκριμένα την Αίγυπτο. Είναι πιθανό ότι χρησιμοποιήθηκαν ως κατοικίδια ζώα. Οι πίθηκοι ήταν πολύ δημοφιλή θέματα, εντούτοις, μέχρι σήμερα, αυτοί έχουν βρεθεί μόνο στις τοιχογραφίες. Όμοια θέματα των πιθήκων Ακρωτηρίου μπορούν να βρεθούν στην Κρήτη, στην Κνωσό. (Ξεστή 3, δωμάτια 3α και 4 «Πότνια Θηρών». Τομέας Α, «Βωμός με Πιθήκους», Κτήριο Β δωμάτιο Β6: «Πίθηκοι»)
Μόσχοι: Οι μόσχοι ήταν πιθανώς μέρος της τοπικής εξημερωμένης πανίδας και βρίσκονται συχνά στην Θήρα, μαζί με ανθρώπους. Σε άλλες τεχνοτροπίες της Εποχής του Χαλκού, σε γειτονικές κοινωνίες, οι μόσχοι και άλλα βοοειδή εμφανίζονται συχνά στο θυσιαστικό πλαίσιο. (Δυτική Οικία, δωμάτιο 5. «Μικρογραφική Ζωφόρος: Συνάθροιση σε λόφο και Ναυάγιο» . Κτήριο Β. δωμάτιο Β6: «Μοσχάρια»)
Πάπιες και Αιλουροειδή:
Η σημαντικότερη αντιπροσώπευση αυτών των δύο ειδών είναι στη «Μικρογραφική Ζωφόρο». Η χλωρίδα και η πανίδα δείχνουν ένα κατάφυτο ποτάμι, ενδεχομένως ένας υπαινιγμός στο Νείλο. Διάστικτος και ευλύγιστος ο αιλουροειδής κυνηγός μας παραπέμπει επίσης σε Αφρικανικό τοπίο. Μια δεύτερη απεικονιση παρουσιάζει μια πάπια που πετά πέρα από μια συστάδα καλαμιών, δείχνοντας πάλι ένα ποτάμιο περιβάλλον. (Δυτική Οικία, δωμάτιο 5), «Μικρογραφική Ζωφόρος: Ποτάμι". Ξεστή 3, δωμάτιο 3β. «Αγριόπαπια»)
Χελιδόνια: Το φίλημα χελιδονιών είναι απίθανο να είναι ρομαντικό όπως το ερμηνεύουμε. Τα δύο χελιδόνια, ενωμένα ράμφος-με-ράμφος, είναι πιθανώς αρσενικά, που μάχονται για κυριαρχία. Αυτό το μοτίβο, χαρακτηρισπκό στην Θήρα, εμφανίζεται συχνά στις τοιχογραφίες και στην αγγειοπλαστική. (Ξεστή 3 δωμάτιο 4, Συγκρότημα Δ, δωμάτιο Δ2. «Τοιχογραφία της Ανοίξεως» ).
Δελφίνια και άλλα Ψάρια:
Τα αγόρια-ψαράδες κρατούν δύο διαφορετικά είδη: το κοινό «σκουμπρί», με την ασημένια κοιλιά και κυματιστή ράχη, και τα ψάρια-δελφίνια (ψάρι-κυνηγός) με την κίτρινη κοιλιά. Και οι δύο είναι εποχιακές συλλήψεις. Φώκαινες (συνήθως γνωστά ως δελφίνια) παρουσιάζονται παιχνιδιάρικα πηδώντας ανάμεσα στις πλώρες και τις πρύμνες του στολίσκου στην «Μικρογραφική Ζωφόρο». (Δυτική Οικία, δωμάτιο 5, «Μικρογραφική Ζωφόρος: Νηοπομπή» Δυτική Οικία, δωμάτιο 5. «Ψαράς»)
Έντομα: Η πεταλούδα εμφανίζεται ως διακοσμητικό στοιχείο στην πλώρη των σκαφών στη «Μικρογραφική Ζωφόρο» και η λιβελούλα ως κόσμημα. (Δυτική Οικία, δωμάτιο 5, «Μικρογραφική Ζωφόρος: Νηοπομπή» Ξεστή 3. Δωμάτιο 3α, «Πότνια Θηρών»)
«Αντιλόπες»
Κτήριο Β, Δωμάτιο Β1, Δυτικός τοίχος, Ύψ. 2,75 / Πλ. 2,00 μ. Βόρειος τοίχος, Ύψ. 1,41 / Πλ. 1,15 μ.
Ζωγραφισμένες σε άσπρο υπόβαθρο, που πλαισιώνεται από ένα κόκκινο κύμα, βρίσκονται δύο αντιλόπες. Άλλα δύο ζευγάρια αντιλοπών κάλυψαν κάποτε τους τοίχους αυτού του δωματίου. Επάνω στον τέταρτο τοίχο εικονίζονταν οι «Πυγμάχοι», που πλαισιώθηκαν από ένα παρόμοιο κόκκινο μοτίβο κυμάτων.
Είναι ασαφές από τις τοιχογραφίες εάν τα ζώα που απεικονίζονται είναι γκαζέλλες ή αντιλόπες. Εντούτοις, ούτε οι αντιλόπες ούτε οι γκαζέλλες ήταν γηγενείς στα Κυκλαδικά νησιά. Επιπλέον, κανένα αρχαιολογικό στοιχείο δεν δείχνει ότι αυτά τα δύο είδη θα μπορούσαν να έχουν ζήσει ελεύθερα στο νησί. Η ανικανότητα να καθοριστούν τα είδη είναι ένα επιπλέον επιχείρημα στον ισχυρισμό ότι ο ζωγράφος μπορεί ποτέ να μην είχε δει τέτοιο ζώο ζωντανό. Αφού οι κοντινότερες άγριες ανπλόπες και γκαζέλλες ζούσαν είτε στην Αφρική (Αίγυπτος) είτε στην Εγγύς Ανατολή, είναι πιθανό αυτά τα «υβριδικά» πλάσματα να προήλθαν από τη μνήμη ή να αντιγράφηκαν από άλλες εικόνες (αγγειοπλαστική, σφραγίδες, κ.λπ.). Γι’ αυτόν το λόγο είναι κατανοητό το ότι οι αντιλόπες δεν εντάσσονται σε οποιοδήποτε φυσικό περιβάλλον, αντίθετα, φαίνονται να επιπλέουν χωρίς φυσικό πλαίσιο.
Από καλλιτεχνική άποψη, τέτοια λεπτά σχέδια γραμμών είναι εξαιρετικά δύσκολο να γίνουν. Ο σύγχρονος Ελληνας ζωγράφος Αλέκος Φασσιανός εντυπωσιάστηκε με την εμπιστοσύνη στο χέρι τους και την ικανότητα των Θηραϊκών καλλιτεχνών. Η δυνατότητα να συρθούν οι τολμηρές ρευστές γραμμές σε ένα μέσο που δεν αντέχει το σβήσιμο ή τον επανασχεδιασμό είναι μια ικανότητα χαρακτηριστική των αρχαίων και σύγχρονων μεγάλων καλλιτεχνών. |
|
«Αντιλόπες», Διακόσμηση στην άνω ζώνη της τοιχογραφίας
Κτήριο Β, Δωμάτιο Β1, Δυτικός τοίχος, Ύψ. 2,75 / Πλ. 2,00 μ. Βόρειος τοίχος, Ύψ. 1,41 / Πλ. 1,15 μ. |
|
Πίθηκοι
Κτήριο Β Δωμάτιο Β6 Βόρειος τοίχος. Ύψ. 2,70 / Πλ 2,76 μ. Δυτικός τοίχος. Υψ. 2,70 / Πλ. 1,13 μ.
Στο βόρειο και δυτικό τοίχο του δωματίου Β6, στον ανώτερο όροφο του Κτηρίου Β, μπλε πίθηκοι απεικονίζονται σε ένα βραχώδη βιότοπο. Τα χρώματα των βράχων και το τοπίο μας θυμίζουν το νησί Θήρα. Ο καλλιτέχνης φαίνεται εξοικειωμένος με αυτά τα ζώα. Όπως και στην πραγματικότητα, ο καλλιτέχνης απεικονίζει τους αναρριχόμενους πιθήκους με τις ουρές τους να διαγράφουν ένα σχήμα λατινικού S. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι όταν κινούνται οι πίθηκοι, η κάμψη της ουράς σε σχήμα S είναι απαραίτητη προκειμένου να διευκολύνει την ισορροπία και το κράτημα.
Οι πίθηκοι κρατούσαν σημαντική θέση στην αρχαία Αιγυπτιακή θεολογία και επιπλέον ήταν γηγενείς στην περιοχή. Ενδεχομένως, ήρθαν στο νησί ως δώρα και κατοικίδια ζώα, το κρανίο ενός πιθήκου βρέθηκε στην Θήρα και αυτό μας κάνει να πιστεύουμε πως ο καλλιτέχνης είχε τη δυνατότητα να μελέτησει από πρώτο χέρι τα ζώα αυτά. Μπλε σε χρώμα με άσπρη κοιλιά και βουβώνα και ένα μικρό στρογγυλό κεφάλι με ένα μυτερό ρύγχος, οι πίθηκοι του καλλιτέχνη παρουσιάζουν πειστική εικόνα της πραγματικότητας.
Οι πίθηκοι εδώ απεικονίζονται σε φυσικό περιβάλλον, στερημένοι από κάθε ανθρωπομορφικό στοιχείο, αντίθετα απ' ό,τι συμβαίνει σε άλλες τοιχογραφίες που βρέθηκαν στον αρχαιολογικό χώρο στο Ακρωτήρι. |
|
Πίθηκοι (Λεπτομέρεια από τον βόρειο τοίχο στην προηγούμενη φωτογραφία) |
|
Πίθηκοι (Και άλλη λεπτομέρεια, αυτή από τον δυτικό τοίχο) |
|
Πίθηκος στην τοιχογραφία «Πότνια Θηρών» και «Κροκκοσυλλέκτρια» (Λεπτομέρεια- Ολόκληρη η τοιχογραφία παρουσιάζεται στην αντίστοιχη σελίδα μας)
Ξεστή 3, Δωμάτιο 3α, Πρώτος όροφος, Βόρειος τοίχος. Ύψος 2,30 Πλ. 3,22 μ
Σε αυτήν την τοιχογραφία, μαζί με τρεις γυναίκες που σελλέγουν άνθη κρόκκου, υπάρχει και μία τέταρτη γυναικεία μορφή που ονομάστηκε Πότνια Θηρών. Μπροστά της υπάρχει αυτός ο μπλε πίθηκος που κρατά στο τεντωμένο χέρι του μία ανθοδέσμη κρόκκων, που την προσφέρει στην θεά, προφανώς εκ μέρους της τρίτης κροκκοσυλλέκτριας. Η παρεμβολή του πιθήκου σε μία τέτοια σύνθεση δείχνει πως ο πίθηκος είχε αποκτήσει συμβολική σημασία, γεγονός που ήταν άμεσα συνδεμένο με τις πεποιθήσεις της εποχής.
Σημείωση: Για να σας βοηθήσουμε να διακρίνετε τον πίθηκο στην τοιχογραφία ζωγραφίσαμε ένα βέλος που δείχνει το πίσω μέρος του κεφαλιού του. |
|
Ελάφια και Λιοντάρια
Λεπτομέρεια από την "Μικρογραφική Ζωφόρο", και το τμήμα της το αποκαλούμενο "Ποταμός", που το δείχνουμε στην προηγούμενη σελίδα του Άλμπουμ μας. |
|
Πάπιες και αιλουροειδή
Λεπτομέρεια από την "Μικρογραφική Ζωφόρο", και το τμήμα της το αποκαλούμενο "Ποταμός", που το δείχνουμε στην προηγούμενη σελίδα του Άλμπουμ μας. Η αγριόπαπια πετάει χαμηλά πάνω από τις καλαμιές. |
|
Αγριόπαπια
Ξεστή 3, Δωμάτιο 3β, Πρώτος όροφος: "Αγριόπαπια"
Διάφορες απεικονίσεις παπιών βρέθηκαν σε τοιχογραφίες στο Ακρωτήρι. Οι πάπιες παρουσιάζονται συνήθως στο φυσικό βιότοπό τους με εξαίρεση το μοτίβο παπιών που βρίσκεται στις χάντρες περιδέραιων της «Ποτνίας Θηρών».
Εδώ το πουλί απεικονίζεται προφίλ, με τα φτερά του να κάμπτονται προς τα πάνω. Αφού λίγα μόνο αποσπάσματα αυτής της τοιχογραφίας διασώζονται, δεν είμαστε σίγουροι για το τι η τοιχογραφία αυτή μπορούσε να περιέχει.
|
|
Αγριόπαπια (Λεπτομέρεια)
Ξεστή 3, Δωμάτιο 3β, Πρώτος όροφος |
|
Πάπιες
Ξεστή 3, Δωμάτιο 3α, Πρώτος όροφος, Βόρειος τοίχος. Ύψος 2,30 Πλ. 3,22 μ
H κεντρική μορφή φορά δύο περιδέραια, ένα με χάντρες παπιών, που είναι η μοναδική απεικόνιση της πάπιας έξω από το φυσικό της περιβάλλον, και ένα με μοτίβα λιβελούλων |
|
Χελιδόνια (Λεπτομέρεια από μία φωτογραφική διαφάνεια που εκτίθεται στο μουσείο)
Ξεστή 3 δωμάτιο 4, Συγκρότημα Δ, δωμάτιο Δ2. «Τοιχογραφία της Ανοίξεως». |
|
Δελφίνια και άλλα είδη ψαριών
Δυτική Οικία, Δωμάτιο 5, Δυτικός τοίχος, Ύψ. 1,22 / Πλ. 0,57 μ.
Τα τρία ψάρια που κρατά "ο Ψαράς" στην ομώνυμη τοιχογραφία. Η μορφή, το μέγεθος, και τα χρώματα τους δείχνουν να είναι σκουμπριά, Scomber Scombrus. Όμοια με τα ψάρια στην τοιχογραφία, το σκουμπρί έχει μια χαρακτηρισπκή δομή πτερυγίων, άσπρες κοιλιές και μπλε λαμπρές ράχες.
Παρά το ότι αυτή η τοιχογραφία είναι κακώς συντηρημένη, τα σωζόμενα κομμάτια είναι επαρκή ώστε οι συντηρητές να την αναδημιουργήσουν με ακρίβεια και να ολοκληρώσουν την αρχική εικόνα.
|
|
Δελφίνια και άλλα είδη ψαριών
Τα επτά ψάρια που κρατά ο Ψαράς της τοιχογραφίας (Δυτική Οικία, Δωμάτιο 5, Βόρειος τοίχος. Υψ. 1,22 / Πλ. 0,69 μ.) σύμφωνα με τη μορφή, το μέγεθος, και τα χρώματα που χρησιμοποιούνται στην απεικόνισή τους δείχνουν δελφινόψαρα, Coryphaena hippurus, επίσης γνωστά ως το ψάρι κυνηγός ή Μάχι-Μάχι. Όπως τα ψάρια στην τοιχογραφία, το ψάρι κυνηγός έχει τα χαρακτηρισπκά μαύρα πτερύγια, τις κίτρινες κοιλιές και τις μπλε ράχες. |
|
Δελφίνι (Λεπτομέρεια από τη σχετική τοιχογραφία στη Δυτική Οικία, δωμάτιο 5, “Μικρογραφική Ζωφόρος: Νηοπομπή”
Δελφίνι που φαίνεται να πηδά ανάμεσα στα κύτη των πλοίων της Νηοπομπής |
|
Δελφίνια (Λεπτομέρεια από τη σχετική τοιχογραφία στη Δυτική Οικία, δωμάτιο 5, “Μικρογραφική Ζωφόρος: Νηοπομπή”
Κι' άλλα δελφίνια από την ίδια τοιχογραφία. Σημειώστε πως στην πλώρη του πλοίου φαίνεται και μία πεταλούδα. Αναπαράστασή της θα δείτε στην φωτογραφία του αντιγράφου των πλοίων. |
|
Μόσχοι
Μεγάλη μεγέθυνση τμήματος της τοιχογραφίας «Μικρογραφική Ζωφόρος: Συνάθροιση σε λόφο και Ναυάγιο» όπου, εκτός των μοσχαριών, εμφανίζονται και άλλα ζώα |
|
«Μοσχάρια»
Κτήριο Β. δωμάτιο Β6
Οι μόσχοι ήταν πιθανώς μέρος της τοπικής εξημερωμένης πανίδας και βρίσκονται συχνά στην Θήρα, μαζί με ανθρώπους. Σε άλλες τεχνοτροπίες της Εποχής του Χαλκού, σε γειτονικές κοινωνίες, οι μόσχοι και άλλα βοοειδή εμφανίζονται συχνά στο πλαίσιο θυσιών. |
|
Επιλέξτε σελίδα του Άλμπουμ:
|
|
|
|
