Πρακτικά της Βουλής των Ελλήνων: Συνεδρίαση 30 Μαρτίου 2006, σχετικά με τη λήψη μέτρων για τη διάσωση των μνημείων της πολιτιστικής κληρονομιάς της Καστοριάς.

ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΟΥΛΗΣ
ΙΑ΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΜΕΝΗΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΣΥΝΟΔΟΣ Β΄
ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΡΙΔ΄
Πέμπτη 30 Μαρτίου 2006
Αθήνα, σήμερα στις 30 Μαρτίου 2006, ημέρα Πέμπτη και ώρα 10.39΄ συνήλθε στην Αίθουσα των συνεδριάσεων του Βουλευτηρίου η Βουλή σε ολομέλεια για να συνεδριάσει υπό την προεδρία του Α΄ Αντιπροέδρου αυτής κ. ΣΩΤΗΡΗ ΧΑΤΖΗΓΑΚΗ.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Σωτήρης Χατζηγάκης): Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, εισερχόμαστε στη συζήτηση των ΕΠΙΚΑΙΡΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ
Επίκαιρες ερωτήσεις πρώτου κύκλου:
Πρώτη είναι η με αριθμό 599/27-3-2006 επίκαιρη ερώτηση του Βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας κ. Ανέστη Αγγελή προς τον Υπουργό Πολιτισμού, σχετικά με τη λήψη μέτρων για τη διάσωση των μνημείων της πολιτιστικής κληρονομιάς της Καστοριάς.
Το περιεχόμενο της επίκαιρης ερώτησης του κ. Αγγελή έχει ως εξής:
«Η Καστοριά είναι μια πόλη με τεράστιο μνημειακό πλούτο, καθώς τριακόσια πενήντα παραδοσιακά σπίτια και εβδομήντα έξι βυζαντινές-μεταβυζαντινές εκκλησίες συνθέτουν ένα σπάνιο πολιτιστικό και ιστορικό θησαυρό παγκόσμιας εμβέλειας.
Η σημερινή Κυβέρνηση έχει δείξει το ενδιαφέρον και την ευαισθησία της για την πολιτιστική κληρονομιά της Καστοριάς με τη δρομολόγηση αποκατάστασης σημαντικών μνημείων της πόλης μέσω των Π.Ε.Π. Πολιτισμού, καθώς και με την πρόσληψη προσωπικού στην υπό δημιουργία νέα Εφορεία Αρχαιοτήτων (16η) στην Καστοριά. Είναι όμως πλέον φανερό ότι η διάσωση μεμονωμένων μνημείων δεν επαρκεί και απαιτείται επειγόντως μια γενικευμένη και συνολική αντιμετώπιση για τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης.

Εδώ και πολλά χρόνια η εγκατάλειψη και η φθορά των περισσοτέρων φημισμένων αρχοντικών της Καστοριάς, καθώς και των σπουδαίων εκκλησιών της, έχει πάρει διαστάσεις ραγδαίες και μη αντιστρέψιμες. Οι τοιχογραφίες στις περισσότερες εκκλησίες κινδυνεύουν με κατάρρευση και σε ακόμη χειρότερη κατάσταση βρίσκονται οι στέγες πλήθους σημαντικών αρχοντικών του 17ου, 18ου, 19ου αιώνα, οι οποίες καταρρέουν ραγδαία συμπαρασύροντας με γοργούς ρυθμούς και τα ίδια τα αρχοντικά, δημιουργώντας μια απαράδεκτη εικόνα για το σημερινό επίπεδο του πολιτισμού μας, για την ασφάλεια των κατοίκων και των τουριστών, για τις προοπτικές τουριστικής αξιοποίησης και οικονομικής ανάπτυξης της πόλης.

Η προγραμματική Σύμβαση του Δήμου Καστοριάς με το Υπουργείο Πολιτισμού και το Τ.Α.Π., που έχει ως αντικείμενο τη διάσωση των μνημείων της πόλης και έχει επιτελέσει σημαντικό έργο κατά το παρελθόν, είναι πλέον αποδυναμωμένη σε ανεπίτρεπτο βαθμό, με ανεπαρκέστατους οικονομικούς πόρους κι εργατοτεχνικό προσωπικό, ώστε ουσιαστικά είναι ανίσχυρη να επιτελέσει το έργο που της έχει ανατεθεί –παρά μόνο στο ελάχιστο- παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των λιγοστών εργαζομένων σ’ αυτή.

Κατόπιν των ανωτέρω, ερωτάται ο κύριος Υπουργός:
Τι μέτρα πρόκειται να λάβει η Κυβέρνηση για τη διάσωση της μοναδικής πολιτιστικής κληρονομιάς της Καστοριάς;
Σκοπεύει η Κυβέρνηση να ενδυναμώσει την προγραμματική Σύμβαση του Δήμου Καστοριάς με το Υπουργείο Πολιτισμού, ως το μοναδικό φορέα που μπορεί άμεσα να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση της κατάρρευσης των μνημείων;
Σκοπεύει η Κυβέρνηση να θεσπίσει νέες (μεγαλύτερες από τις ανεπαρκείς υπάρχουσες) επιχορηγήσεις προς τους ιδιοκτήτες διατηρητέων κτηρίων, τα οποία αποτελούν επιπλέον και σοβαρή ελπίδα οικονομικής ανάκαμψης της περιοχής μας μέσω του τουρισμού;»
Ο Υπουργός Πολιτισμού κ. Βουλγαράκης έχει το λόγο.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΑΚΗΣ (Υπουργός Πολιτισμού): Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.
Το βασικό μέλημα του Υπουργείου Πολιτισμού είναι η ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του σε όλη την Ελλάδα, με τρόπο ισομερή. Η Καστοριά, φυσικά, και ως πόλη και ως νομός αποτελεί περιοχή που λαμβάνει ειδική μέριμνα από το Υπουργείο Πολιτισμού, γιατί το αξίζει πραγματικά.
Όσον αφορά στη λειτουργία της 16ης Ε.Β.Α., από την πρώτη στιγμή προσπαθήσαμε να λειτουργήσει προκειμένου, από τη μία να προστατευτούν άμεσα τα βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία της πόλης, και από την άλλη να εξυπηρετούνται οι πολίτες της πόλης και του Νομού. Τον Ιανουάριο του 2006 τοποθετήθηκαν τρεις μόνιμοι αρχαιολόγοι στη 16η Ε.Β.Α., προκειμένου να αποτελέσουν τον πρώτο πυρήνα λειτουργίας της Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, ενώ εντός του 2006 τοποθετείται προϊστάμενος στην εν λόγω Εφορεία και η 16η Ε.Β.Α. θα λειτουργήσει κανονικά μέχρι το καλοκαίρι του 2006.

Όσον αφορά στην προγραμματική Σύμβαση του Υπουργείου Πολιτισμού του Τ.Α.Π. με το Δήμο Καστοριάς τη συνεχίζουμε μεταξύ των φορέων που σας ανέφερα προηγουμένως. Το 2005, το έργο της Σύμβασης προχώρησε με ικανοποιητικούς ρυθμούς, ενώ με τους ίδιους ρυθμούς θα κινηθεί και το 2006. Ολοκληρώθηκαν μία σειρά από μελέτες, όπως το Αρχοντικό του Σαπουντζή, ο Ναός του Αγίου Νικολάου του Τζώτζα, το Αρχοντικό Τσαπατσά, η Παναγία Αγίων Αναργύρων, οι Ταξιάρχες κ.λπ..
Επίσης, συνεχίστηκαν οι εργασίες συντήρησης των τοιχογραφιών στον Ιερό Ναό του Αγίου Αθανασίου του Μουζάκη, στον Ιερό Ναό Εισοδίων, στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου Ελεούσης, στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Καρύδη, ενώ εργασίες εκτελούνται και στο Ναό της Παναγίας της Κουμπελαδίκης, στον οποίο μάλιστα ολοκληρώθηκε πρόσφατα και η κατασκευή στεγάστρου προστασίας των εξωτερικών τοιχογραφιών.

Όσον αφορά στα έργα του Γ΄ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης, το Μάρτιο του 2004, και με συντονισμένες ενέργειες του Υπουργείου Πολιτισμού, εντάχθηκαν νέα έργα στο Π.Ε.Π. Δυτικής Μακεδονίας και συγκεκριμένα, πρώτον, συντήρηση τοιχογραφιών του Αγίου Στεφάνου, προϋπολογισμού 400.000 ευρώ. Θα γίνει πλήρης συντήρηση του τοιχογραφικού διάκοσμου, στερέωση, καθορισμός, αφαίρεση αιθάλης και αλάτων. Ο Ναός του Αγίου Στεφάνου αποτελεί εξαιρετικό δείγμα βυζαντινής τέχνης στη δυτική Μακεδονία.
Δεύτερον, έχουμε τον αρχαιολογικό χώρο του Διοκλητιανούπολης βορειοδυτικού Άργους Ορεστικού, με προϋπολογισμό 557.750.000 ευρώ. Η ένταξη έγινε στις 25-5-2004. Η έρευνα και η ανάδειξη αναμένεται να δώσουν μια ολοκληρωμένη εικόνα της πόλης του 4ου και 5ου αιώνα, που στερούμαστε από όλη την υπόλοιπη δυτική Μακεδονία. Αυτός ο αρχαιολογικός χώρος θα μπορούσε να αποτελέσει αφετηρία αρχαιολογικού περιπάτου, ο οποίος, με ενδιάμεσο σταθμό το προϊστορικό Δισπηλιό, θα καταλήγει στην πόλη της Καστοριάς.
Επίσης, εντάξαμε στο INTERREQ το έργο «Προστασία και ανάδειξη νεολιθικού οικισμού Αργίστης Αγίας Τριάδας του Νομού Καστοριάς», προϋπολογισμού 340.266.000 ευρώ. Η ένταξη έγινε στις 15.3.2005.
Στο Βυζαντινό Μουσείο Καστοριάς πραγματοποιείται ήδη από το 1995 εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο «Στον κόσμο των βυζαντινών εικόνων», το οποίο περιλαμβάνει τόσο ξενάγηση όσο και διανομή έντυπου υλικού. Εκδίδεται, βρίσκεται δηλαδή στο εσωτερικό στάδιο της υπογραφής, προεδρικό διάταγμα σε συνεργασία πάντα με το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., με το οποίο χαρακτηρίζεται η λίμνη της Καστοριάς ως περιοχή προστασίας, ενώ ιδρύεται και φορέας διαχείρισης της λίμνης στο πλαίσιο της βασικής αρχής της αειφόρου ανάπτυξης.
Είναι γεγονός ότι το κύριο βάρος των δραστηριοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού αφορούσε τη διάσωση, την προστασία και ανάδειξη των αρχαίων μνημείων της περιοχής και όχι τα παλιά αρχοντικά κτήρια, νεώτερα μνημεία μεταγενέστερης περιόδου έως το 1830 κ.λπ..
Στο άμεσο μέλλον αυτό που σκοπεύουμε είναι να προχωρήσουμε με γρήγορα βήματα στη διάσωση και προστασία των εξήντα τεσσάρων διατηρητέων κτηρίων της Καστοριάς με μια σειρά από ενέργειες.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Σωτήρης Χατζηγάκης): Ευχαριστώ, κύριε Υπουργέ.
Ο κ. Αγγελής έχει το λόγο.

ΑΝΕΣΤΗΣ ΑΓΓΕΛΗΣ: Κύριε Πρόεδρε, σκοπός της επίκαιρης ερώτησης δεν ήταν να ελέγξουμε την Κυβέρνηση. Ήταν να αναδείξουμε την Καστοριά σαν ιστορικό κέντρο, το οποίο βεβαίως έχει παραμεληθεί επί χρόνια. Φανταστείτε μια πολύ μικρή πόλη η οποία να έχει εβδομήντα έξι βυζαντινές εκκλησίες, τριακόσια πενήντα αρχοντικά.
Παρά τις όποιες φιλότιμες παρεμβάσεις σε επίπεδο επιχειρησιακών προγραμμάτων, νομίζουμε ότι έχει έρθει η ώρα για μια ουσιαστική συνολική παρέμβαση ούτως ώστε να αναδειχθεί πέρα για πέρα το θέμα του πολιτισμού στην Καστοριά.
Δεν είναι ευχάριστο γεγονός ακόμη και στον τοπικό Τύπο να αναδεικνύονται θέματα, τα οποία δεν τιμούν τη γενικότερη έννοια του πολιτισμού.
Προσωπικά, κύριε Υπουργέ, γνωρίζοντας και την ευαισθησία σας και την αποτελεσματικότητά σας, πιστεύω ότι για το Υπουργείο Πολιτισμού, για σας προσωπικά, για όλους μας, αποτελεί ευγενή πρωτοβουλία η ανταπόκριση στην πρόκληση που δίδεται από την Καστοριά. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός να συνδέσετε το όνομά σας με μια κίνηση προς τα εμπρός, με μια κίνηση προς την περιφέρεια που θα αναδείξει αυτό το ιστορικό κέντρο, το οποίο ούτως ή άλλως περιγράφει και το Βυζάντιο και τη νεώτερη περίοδο.
Με αυτές τις σκέψεις σας προσκαλούμε στην Καστοριά ούτως ώστε μαζί με τους φορείς να καταθέσουμε μία πρόταση, η οποία θα έχει κεντρικό περιεχόμενο και θα αντιμετωπίζει πέρα για πέρα το θέμα.
Σας ευχαριστώ.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Σωτήρης Χατζηγάκης): Ευχαριστώ, κύριε Αγγελή.
Ο κύριος Υπουργός έχει το λόγο.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΑΚΗΣ (Υπουργός Πολιτισμού): Κύριε Πρόεδρε, πράγματι η ερώτηση την οποία κατέθεσε ο κύριος συνάδελφος είναι εξαιρετικά σημαντική, γιατί, αφορά μια σειρά από ζητήματα που, όπως σας είπα, χρήζουν ρυθμίσεων, κάποια απ’ αυτά είναι σε εξέλιξη, κάποια απ’ αυτά είναι σχεδόν ολοκληρωμένα και κάποια είναι στην αρχή τους.
Εκτιμώ ότι, πράγματι, αυτό που πρέπει να γίνει είναι μία πολύ μεγάλη σύσκεψη στο Νομό Καστοριάς και όλα τα ζητήματα που σχετίζονται με το Υπουργείο Πολιτισμού να αντιμετωπιστούν ένα προς ένα.
Αποδέχομαι, λοιπόν, την πρόταση την οποία κάνει ο κύριος συνάδελφος. Θα ήθελα το επόμενο διάστημα να κάνουμε μία πολύ μεγάλη σύσκεψη με τους φορείς του νομού και να βάλουμε σε σειρά όλα τα ζητήματα που υπάρχουν. Θα ήμουν ευτυχής αν μπορούσαμε, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, να προχωρήσουμε και να λύσουμε τα ζητήματα που θέσατε με ακόμη γρηγορότερους ρυθμούς.
Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Σωτήρης Χατζηγάκης): Ευχαριστώ, κύριε Υπουργέ.