Αγγλικός Τομέας Ελληνικός Τομέας Εταιρικό Προφίλ Η Φιλοσοφία μας Γνώμες Πελατών Επικοινωνία Email Εργασία Αρχική Σελίδα
Gift Registries Ταξιδιωτικοί Οδηγοί Πολιτισμός
Ταξίδια στο Εξωτερικό
Ελληνικά Νησιά
Προορισμοί
Πιο ΔημοφιλείςΌλη η Ελλάδα
Εύρεση Προορισμού
Εύρεση Ξενοδοχείου
Όνομα
Search
Μακεδονία | Καστοριά

Νεολιθικός Λιμναίος Οικισμός στο Δισπηλιό

Ο προϊστορικός οικισμός του Δισπηλιού βρίσκεται στη νότια όχθη της λίμνης Ορεστιάδας της Καστοριάς, στο σημείο που ονομάζεται Νησί. Ανακαλύφθηκε το 1932, όταν η στάθμη της λίμνης έπεσε πολύ.

Συστηματικές ανασκαφές, από το 1992 και μετά, αποκάλυψαν τα υπολείμματα ενός μεγάλου παραλίμνιου οικισμού του τέλους της Νεολιθικής περιόδου.  Είναι ένας από τους παλαιότερους και σημαντικότερους του είδους του στην Ευρώπη.  Οι ανασκαφές στο Δισπηλιό αποτελούν σταθμό στην αρχαιολογική έρευνα στην Ελλάδα και λόγω των ειδικών χαρακτηριστικών του χώρου και διότι επέτρεψε την μελέτη του τρόπου κατασκευής των οικιών κατά την Νεολιθική περίοδο.
Τα σπίτια του οικισμού, κυκλικά και ορθογώνια, ήταν κατασκευασμένα από ξύλο, βρύα και πηλό και στηρίζονταν πάνω σε ξύλινες πλατφόρμες.  Η σύγχρονη αναπαράσταση του λιμναίου οικισμού παρέχει ένα θαυμάσιο μέσο ώστε να κατανοήσουμε τις μεθόδους κατασκευής των νεολιθικών σπιτιών.
Από τα φυτικά και ζωικά υπολείμματα, καθώς και από τα κινητά αντικείμενα που αποκαλύφθηκαν (αγγεία, εργαλεία, κλπ.) συμπεραίνουμε πως η οικονομική ζωήτης κοινότητας βασιζόταν στην γεωργία, την κτηνοτροφία, το κυνήγι και το ψάρεμα.  Πολλά αγκίστρια από κόκκαλο και τα υπολείμματα μιας βάρκας πανομοιότυπης με αυτές που χρησιμοποιούνται από τους ψαράδες της Καστοριάς μέχρι σήμερα, αποτελούν απόδειξη για τις αλιευτικές μεθόδους που ακολουθούνταν.  Ευρήματα όπως φυλλόσχημες ή τριγωνικές αιχμές βελών από οψιδιανό της Μήλου, αγγεία όμοια με τα χρησιμοποιούμενα στις γειτονικές βαλκανικές περιοχές, ένα λίθινο δακτυλίδι ειδωλίου, τοποθετούν το Δισπηλιό πάνω στο πλέγμα των αξόνων ανταλλαγών που είχαν αναπτυχθεί ειδικά στην περιοχή της Ελλάδας το τέλος της Νεολιθικής.  Γκρι αγγεία του τύπου Τσανγκλί, μαύρα γυαλισμένα αγγεία του τύπου της Λάρισας και πολύχρωμα δοχεία χρονολογούνται στις τελευταίες φάσεις της Νεολιθικής Περιόδου Ι.  Στα τελευταία στάδια του οικισμού κυριαρχούσαν τα μαύρα ή επιμελανωμένα αγγεία, καθώς και ερυθρά γυαλισμένα όπως και σχεδιασμένα με καφέ σχέδια σε ανοικτόχρωμο φόντο.  Χαρακτηριστικοί τύποι αγγείων ήταν τα μπόλ, φρουτιέρες, κλειστά δοχεία με λαιμό και πήλινες πινακίδες.

Τρεις κοκκάλινες φλογέρες μαζί με μια ξύλινη πινακίδα με γραμμικά σύμβολα (δείτε το σχετικό μας άλμπουμ) καθρεφτίζουν τις ξεχωριστές πολιτισμικές εκφάνσεις της κοινότητας του Δισπηλιού.  Η πινακίδα έχει με βεβαιότητα χρονολογηθεί στο 5260 π.Χ. και δεν αποκλείεται να αποτελεί μια πρώιμη μορφή γραφής, όπως έχει υποτεθεί και για άλλα ευρήματα σε πήλινες πινακίδες, που ανακαλύφθηκαν στα νότια Βαλκάνια. (Πολιτισμός Vinca)

(Βασισμένο σε επανειλημμένες επιτόπιες επισκέψεις και πληροφορίες από το www.fhw.gr/chronos)


(Φωτογραφίες: Μιχάλης Τζιώτης)

Μπορείτε να μεγεθύνετε τις φωτογραφίες κάνοντας κλικ.

Δισπηλιό: Πανοραμική άποψη του οικισμού

Δισπηλιό: Πανοραμική άποψη του οικισμού


Ο φωτογράφος πιστεύει πως αυτή η φωτογραφία του οικισμού είναι σχεδόν το ίδιο καλή με το να βρίσκεται κανείς ο ίδιος εκεί!
Προϊστορικός Οικισμός Δισπηλιού: Το Μονοπάτι Εισόδου στον Λιμναίο Οικισμό

Προϊστορικός Οικισμός Δισπηλιού: Το Μονοπάτι Εισόδου στον Λιμναίο Οικισμό


Πλησιάζουμε περπατώντας πάνω σε ένα μονοπάτι φτιαγμένο από κορμούς δένδρων.
Οικισμός Δισπηλιού: Καλύβες στο όριο του νερού

Οικισμός Δισπηλιού: Καλύβες στο όριο του νερού


Αυτή η καλύβα είναι κατασκευασμένη ακριβώς στη διαχωριστική γραμμή του νερού, πάνω σε στέρεο έδαφος, δίπλα σε ξύλινη αποσυρόμενη γέφυρα. Τέτοιες κατασκευές ήταν δυνατές μόνο σε ένα νεώτερο στάδιο, όταν οι τοίχοι ήταν καλύτερα χτισμένοι ώστε ο κίνδυνος από επιθέσεις ζώων να έχει ελαχιστοποιηθεί. Σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, οι κάτοικοι ζητούσαν προστασία στο τμήμα του οικισμού που ήταν πάνω σε πασάλους και η γέφυρα σηκωνόταν.
Οικισμός Δισπηλιού: Αντίγραφο Νεολιθικής Καλύβας

Οικισμός Δισπηλιού: Αντίγραφο Νεολιθικής Καλύβας


Λιμναίες καλύβες στηριγμένες σε πασάλους που είχαν τοποθετηθεί μέσα στη λίμνη θεωρούνται παλαιότερες από αυτές σε σταθερό έδαφος. Προσέφεραν καλύτερη προστασία απέναντι σε επιτιθέμενα ζώα, ειδικά μετά το τράβηγμα της κρεμαστής γέφυρας που λειτουργούσε ως διάδρομος εισόδου.
Προϊστορικός Λιμναίος Οικισμός Δισπηλιού

Προϊστορικός Λιμναίος Οικισμός Δισπηλιού


Στα δεξιά μιά επίτηδες μισοτελειωμένη καλύβα, για να επιδειχθεί ο τρόπος με τον οποίο τα διάφορα κομμάτια του ξύλου δένονταν μεταξύ τους ώστε να δημιουργηθεί ο σκελετός της καλύβας.
Προϊστορικός Οικισμός Δισπηλιού

Προϊστορικός Οικισμός Δισπηλιού


Δύο καλύβες για επίδειξη δύο διαφορετικών φάσεων οικοδομικής ικανότητας. Χωρίς σοβάτισμα η αριστερή, με σοβάτισμα η δεξιά, με τη χρήση λάσπης από τη λίμνη ανακατωμένης με φυτικό υλικό από αυτήν, ώστε να βελτιωθεί η θερμομόνωση και η αντοχή των τοίχων.
Προϊστορικός Οικισμός Δισπηλιού: Συλλογή γεωργικών και ξυλοκοπτικών εργαλείων

Προϊστορικός Οικισμός Δισπηλιού: Συλλογή γεωργικών και ξυλοκοπτικών εργαλείων


Μερικές από αυτές τις κοπτικές επιφάνειες είναι κατασκευασμένες από οψιδιανό της Μήλου, απόδειξη για την ύπαρξη ενός καλά αναπτυγμένου δικτύου επικοινωνίας και εμπορικών ανταλλαγών στη νότια Βαλκανική κατά το τέλος της Νεολιθικής εποχής.
Προϊστορικός Οικισμός Δισπηλιού: Αντίγραφο αλιευτικής λέμβου

Προϊστορικός Οικισμός Δισπηλιού: Αντίγραφο αλιευτικής λέμβου


Πρόκειται για κατασκευή από μονοκόμματο ξύλο, με μία κοιλότητα και επίπεδο πυθμένα, παρόμοιας τεχνοτροπίας με την άλλη βάρκα που εμφανίζεται στην άλλη σχετική φωτογραφία.
Προϊστορικός Οικισμός Δισπηλιού: Η είσοδος για την αναπαράσταση του Λιμναίου οικισμού

Προϊστορικός Οικισμός Δισπηλιού: Η είσοδος για την αναπαράσταση του Λιμναίου οικισμού


Πλησιάζουμε στον οικισμό που αναπαριστά τρία στάδια της εξέλιξής του: Καλύβες παραλίμνιες κυλινδρικές, κατασκευές ορθογωνικές χτισμένες ακριβώς στη έπαφή του νερού και της όχθης, και καλύβες λιμναίες στηριζόμενες σε ξύλινους πασάλους
Προϊστορικός Οικισμός Δισπηλιού: Αντίγραφο αλιευτικής λέμβου

Προϊστορικός Οικισμός Δισπηλιού: Αντίγραφο αλιευτικής λέμβου


Βάρκες επίπεδου πυθμένα, κατασκευασμένες με το σκάλισμα θέσεων σε ένα μονοκόμματο κορμό (μονόξυλο), μορφής πολύ παρόμοιας με τις αλιευτικές βάρκες που χρησιμοποιούνται στην λίμνη Ορεστιάδα ακόμα και σήμερα!
Οικισμός Δισπηλιού: Νεολιθικοί Αυλοί

Οικισμός Δισπηλιού: Νεολιθικοί Αυλοί


Ο Νεολιθικός πολιτισμός είχε, και αυτός, τα πανηγύρια του! Εδώ βλέπουμε μία από τις τρεις κοκκάλινες φλογέρες που βρέθηκαν κατά τις ανασκαφές. Τέσσερις τρύπες ίδιας διαμέτρου μπροστά και μία πίσω.


πηγή: dispilio.org
Οικισμός Δισπηλιού: Αναπαράσταση κυλινδρικής καλύβας

Οικισμός Δισπηλιού: Αναπαράσταση κυλινδρικής καλύβας


Σιγά-σιγά, καθώς μεγάλωνε το αίσθημα ασφάλειας του Νεολιθικού ανθρώπου, αφού αύξανε ο βαθμός ελέγχου πάνω στο περιβάλλον του, οι καλύβες χτίζονταν κοντά στη λίμνη, κυκλικής διατομής και με επίχρισμα και στις δύο πλευρές του τοίχου. Αυτή η διπλή επίστρωση συντελούσε στη μεγαλύτερη αντοχή του και σε καλύτερη μόνωση ενάντια στο κρύο.
Οικισμός Δισπηλιού: Λίθινες βάσεις για τους στηρικτικούς πασάλους

Οικισμός Δισπηλιού: Λίθινες βάσεις για τους στηρικτικούς πασάλους


Οι ξύλινοι πάσαλοι στερεώνονταν επί τόπου με αυτές τις ειδικά σκαλισμένες λίθινες βάσεις που πατούσαν στον βυθό της λίμνης.


πηγή: Υπουργείο Πολιτισμού / ARF
Οικισμός Δισπηλιού: Η καλύβα του Γεωργού

Οικισμός Δισπηλιού: Η καλύβα του Γεωργού


Το εσωτερικό της καλύβας του γεωργού, επιδεικνύοντας αντίγραφα αγροτικών εργαλείων κατασκευασμένων από ξύλο, πέτρα και οστά.
Οικισμός Δισπηλιού: Η Καλύβα του Γεωργού

Οικισμός Δισπηλιού: Η Καλύβα του Γεωργού


Άλλη άποψη της καλύβας του γεωργού, όπου ευρίσκονται διακοσμημένα πήλινα δοχεία για την αποθήκευση των δημητριακών και ένας πρωτόγονος λίθινος "μύλος" για την παραγωγή αλευριού.
Οικισμός Δισπηλιού: Η Καλύβα του Ψαρά

Οικισμός Δισπηλιού: Η Καλύβα του Ψαρά


Το εσωτερικό της καλύβας του ψαρά: οστέινα αγκίστρια, δίχτυα και εργαλεία. Τα απομεινάρια από βάρκες με επίπεδο πυθμένα που βρέθηκαν (δείτε την αντίστοιχη φωτογραφία)μας βεβαιώνουν πως η αλιεία ήταν πολύ αναπτυγμένη.
Η Πινακίδα του Δισπηλιού

Η Πινακίδα του Δισπηλιού


Αυτή η ξύλινη πινακίδα χρονολογείται με βεβαιότητα από το 5260 π. Χ. Δεν αποκλείεται να είναι κάποια μορφή γραπτού λόγου, όπως θεωρήθηκε πως συμβαίνει και με άλλα τέτοια σύμβολα που βρέθηκαν χαραγμένα σε πηλό σε οικισμούς που ανήκουν στον πολιτισμό Vinca, στα νότια Βαλκάνια. Αν κάτι τέτοιο αποδειχτεί, η αρχή της Γραφής πηγαίνει πίσω στον χρόνο τουλάχιστον 2000 χρόνια!
Άγρια πουλιά στο Δισπηλιό

Άγρια πουλιά στο Δισπηλιό


Κάνουν τη βόλτα τους για να βρουν τροφή, μην έχοντας ιδέα πως απολαμβάνουν το ίδιο σημείο στη λίμνη που χρησιμοποίησε και ο προϊστορικός άνθρωπος. Η αναπαράσταση του προϊστορικού οικισμού βρίσκεται 20 μέτρα στα αριστερά.