Υπάρχουν παντού στην Καστοριά: Είναι 75, λένε αυτοί που είχαν την υπομονή να τις μετρήσουν όλες. Χτισμένες σε θέσεις κεντρικές και πολυσύχναστες ή κρυμμένες στην βλάστηση των πίσω σοκακιών ή, ακόμα χειρότερα, αισθητικά εξαφανισμένες κάτω από τον όγκο νεότερων κατασκευών.

Ιερά Μονή Παναγιάς Μαυριώτισσας: Οι Βαϊοφόροι

Αναστηλωμένες και καλοβαμμένες ή αφημένες στα νύχια του χρόνου για να αντέξουν όσο αντέξουν. Ανοιχτές στο ευσεβές κοινό ή με τις πύλες τους εφτασφράγιστες με σκουριασμένες αλυσίδες και λουκέτα. Με όλα τα τζάμια τους άθικτα ή θρυμματισμένα από το πετροβόλημα ανύποπτων πιτσιρικάδων. Με τις τοιχογραφίες τους συντηρημένες ή με τα μάτια των Αγίων να χάσκουν άδεια, τυφλωμένα από φανατικούς βανδάλους του παρελθόντος,  με τύφλωση για την ομορφιά και την καλλιτεχνική τους αξία μεγαλύτερη από την τύφλωση των εικόνων που άφησαν στο πέρασμά τους. Σαν τους ανθρώπους, αντιμετωπίζουν και αυτές τα παιχνίδια της μοίρας, άλλες τυχερές και άλλες άτυχες, που γεννήθηκαν και έζησαν σε καιρούς γόνιμους ή σε εποχές που δεν μπορούσαν να αντέξουν την ομορφιά τους.

Είναι όμως παρούσες! Ο δισδιάστατος βυζαντινός κόσμος των τοιχογραφιών τους και ο τρισδιάστατος των αρχιτεκτονικών γραμμών τους, παρά τους τεράστιους κινδύνους που τον απείλησαν, τελικά επέζησε και, αν τύχει της προσοχής που του αξίζει, μπορεί να αποβεί πραγματικός θησαυρός τεράστιας καλλιτεχνικής, ιστορικής, ηθικής και αισθητικής αξίας. Θα μπορούσε ίσως να μας βοηθήσει να βρούμε μια φωτεινή έξοδο, που τόσο απελπιστικά χρειαζόμαστε, από το κατάμαυρο τούνελ της πολυδιάστατης, αποπροσανατολισμένης και σκοτισμένης σύγχρονης πραγματικότητας που μας πνίγει. Ας θαυμάσουμε τα αριστουργήματα που εμφανίζονται φωτογραφημένα σε αυτό το άλμπουμ, ας τα εκτιμήσουμε και ας τα σεβαστούμε όσο το αξίζουν! Ας ξεκουραστεί, ας εξαγνιστεί επάνω τους το αδηφάγο βλέμμα μας και ας κατανοήσουμε τη συμβολή τους στο να είναι η Καστοριά μία από τις ομορφότερες πόλεις της πατρίδας μας.