Το πρώτο πράγμα που παρατηρούμε φθάνοντας στη Δήλο είναι το διαφορετικής ποιότητας φως της. Το πώς νιώθουμε μετά είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, αλλά, για να έχουμε φτάσει ως εδώ, κάτι πρέπει να μας δένει με την ιστορία μας και την εξέλιξη του πολιτισμού μας. Το πρώτο πράγμα που θα μας παραξενέψει είναι τα παραθαλάσσια οικοδομήματα τα μισοβυθισμένα στο νερό της θάλασσας! Αυτό οφείλεται στην άνοδο της στάθμης της, στην καταβύθιση της στεριάς ή σε συνδυασμό των δύο φαινομένων. Αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός πως η στενότητα του χώρου στην Δήλο την περίοδο της ακμής της αντιμετωπιζόταν με κατά περιόδους μπάζωμα της ακτής και δημιουργία νέων εδαφών, έχει σαν αποτέλεσμα να μην γνωρίζουμε επακριβώς την μορφή της ακτογραμμής και τη διαμόρφωση του λιμανιού στις διάφορες φάσεις της αρχαιότητας, η γενική τοποθέτηση, όμως, των κτιρίων μας κάνει βάσιμα να πιστεύουμε πως το σημερινό λιμάνι είναι μέρος του εμπορικού λιμανιού της αρχαιότητας. Ο μώλος που υπάρχει σήμερα αποτελείται από μπάζα των ανασκαφών που γίνονται από το 1873 από την Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή της Αθήνας.

Ένα άλλο πράγμα που παρατηρούμε είναι η θλιβερή εγκατάλειψη του αρχαιολογικού χώρου και, βέβαια, η συγκεκριμένη κριτική αφορά εμάς τους Έλληνες, δεν αναφέρεται στις αντίστοιχες αγγλόφωνες σελίδες μας. Αυτό δεν σημαίνει πως οι ξένοι μας δεν βλέπουν τί συμβαίνει, δεν είναι χαζοί, απλά απορούν με την περιφρόνησή μας για τον πολιτισμό μας. Σκουπίδια παντού (δε θα τα δείτε στις φωτογραφίες μας, τα έχουμε καθαρίσει ηλεκτρονικά!), αγριόχορτα που έχουν αφεθεί να φυτρώνουν στα πολύτιμα ακάλυπτα μωσαϊκά και με την ανάπτυξή τους να καταστρέφουν τη συνεκτικότητά τους, φύλακες ανύπαρκτοι όπου κι αν πήγαμε, τουρίστες σκαρφαλωμένοι στα πιο απίθανα σημεία των ερειπίων για να βγάλουν μία ακόμα φωτογραφία. οι ξεναγοί (όσοι από αυτούς θεωρούν την εργασία τους λειτούργημα) να διακόπτουν το έργο τους για να κάνουν παρατηρήσεις σεβασμού της ιερότητας του χώρου σε επισκέπτες άσχετους με την ομάδα που ξεναγούν, με άλλα λόγια να κάνουν την δουλειά των ανύπαρκτων αρχαιοφυλάκων, σπίτια (που θα έπρεπε να είναι ανοικτά και φυλασσόμενα ώστε να είναι επισκέψιμα αφού το εισιτήριο εισόδου καταβάλλεται από όλους στο ακέραιο) κλειδαμπαρωμένα και οι επισκέπτες να συνωστίζονται μπροστά στις κλειστές με σκουριασμένες αλυσίδες και λουκέτα πόρτες για να πάρουν μία ιδέα του πως είναι το εσωτερικό τους, το Μουσείο μη επισκέψιμο στις περισσότερες αίθουσές του, ένας φύλακας μόνο απέμεινε σε αυτό, τί να πρωτοελέγξει! Αρκεί μόνο να αναφέρουμε τις πάμπολλες αγριοσυκιές που έχουν φυτρώσει μέσα στα σπίτια του ερειπιώνα, που μας θύμισαν την πιο βαριά κατάρα του λαού μας: 'Συκιά να φυτρώσει στο σπίτι σου!' Νομίζουμε πως μπορούμε να κάνουμε οικονομία αφήνοντας τους αρχαιολογικούς μας χώρους σε κακή κατάσταση, αλλά αυτοί είναι το πιο σοβαρό κομμάτι των τουριστικών μας υπηρεσιών (άσε τα πολυδιατυμπανιζόμενα για την πολιτιστική μας παράδοση από πολιτικάντηδες κορυβαντιούντες) και, αφήνοντάς τους έτσι, θυμίζουμε την οικονομία που έκανε ο παροιμιώδης Χότζας κόβοντας το φαγητό από τον γάιδαρό του! Είναι μία κατάσταση που μας ντροπιάζει και εξαγριώνει τους επισκέπτες του χώρου που μπορεί να έχουν έλθει και από τους αντίποδες, με τεράστια οικονομική τους θυσία, για να κάνουν ένα προσκύνημα στον τόπο των πολιτισμικών ονείρων τους και βρίσκονται μπροστά σε κλειστές πόρτες και σκοινιά που εμποδίζουν την πρόσβαση στα λιοντάρια του Μουσείου, τα μωσαϊκά, τα αναστηλωμένα σπίτια και τα άλλα εκθέματα. Μην πείτε πως αυτοί δεν είναι πολλοί, και πως στους περισσότερους φθάνει να ψήνονται στις παραλίες και να ξενυχτούν στα μπαρ, γιατί αυτοί ακριβώς οι λίγοι είναι οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης στις πατρίδες τους, είναι οι πραγματικοί φίλοι μας που, επειδή τους κοροϊδεύουμε, γίνονται τιμητές μας. Με τέτοιες πρακτικές, στο τέλος κάθε χρονιάς μετράμε τις απώλειές μας έναντι των ανταγωνιστών γειτόνων μας, που προβάλλουν τις ελληνικές αρχαιότητες ως δικές τους, αλλά με απέραντο σεβασμό στην καθαριότητα και την φύλαξη των αρχαιολογικών χώρων!